Νομισματική Κρίση στην Τουρκία

Τα ενδεχόμενα «εξαγωγής» της κρίσης..δυτικά και προσφυγής στο ΔΝΤ
Κινδυνεύει με κατάρρευση η Τουρκική οικονομία; Είναι πράγματι βυθισμένη στη
δίνη μιας βαθειάς οικονομικής κρίσης η Τουρκία; ;Eχουν βάση αυτά που
κυκλοφορούν στα διεθνή ΜΜΕ, όπως : «πανικός στην Τουρκία..», «στην άβυσσο η
λίρα..» και άλλα παρόμοια σχετικά με τη ραγδαία υποτίμηση της Τουρκικής Λίρας.
Πράγματι, ένα Ευρώ στις 4 Δεκεμβρίου ανταλλάσσεται με 15,5 λίρες, ενώ πριν 10
χρόνια η ισοτιμία ήταν 1 ΕΥΡΩ(€)=2 Τουρκικές Λίρες (TRY). Ταυτόχρονα οι
έλληνες, δεν πρέπει να ξεχνούμε και τις «περιπέτειες» της Δραχμής στην προ ΕΥΡΩ
εποχή, όταν η αξία της συνεχώς έπεφτε με τον παραμικρό κλυδωνισμό στις διεθνείς
αγορές.
Είναι επίσης πολύ κοντινή η περίοδος με τα Capital Control και ο πανικςό στην
Ελλάδα πριν και μετά το Δημοψήφισμα του 2015, όπου υπήρξε το ενδεχόμενο εξόδου
της χώρας από τη ζώνη του ΕΥΡΩ. Άλλωστε είχε επίσημα εκτιμηθεί τότε, με την
πιθανή επαναφορά μας στη Δραχμή, η αξία ενός ΕΥΡΩ θα υπερέβαινε τις 1000
Δραχμές και θα ήταν τουλάχιστον τριπλάσια από την αρχική (το 2001) αμετάκλητη
ισοτιμία των 340,75 δραχμών ανά Ευρώ.
Το ΑΕΠ της Τουρκίας σήμερα ανέρχεται σε 750 δις δολάρια (USD) περίπου και
σχεδόν τριπλασιάστηκε στα χρόνια διακυβέρνησης Ερντογάν (310 δις USD το 2003).
Αντίστοιχα το ελληνικό ΑΕΠ είναι 190 δις USD (2020).
Το Χρέος της Τουρκίας ανέρχεται στο 42% του ΑΕΠ (στην Ελλάδα είναι 210%). Το
55% των τραπεζικών τουρκικών καταθέσεων είναι σε δολάρια. Η ανάπτυξη στην
Τουρκία για το 2021 εκτιμάται από το ΔΝΤ στο 7-8%. Υψηλή είναι η συμμετοχή του
πρωτογενούς τομέα και της βιομηχανικής παραγωγής και των υπηρεσιών στο
τουρκικό ΑΕΠ και μικρή σχετικά είναι η εξάρτηση της Τουρκίας από τον τουρισμό,
σε αντίθεση με την Ελλάδα. Στο Χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης ο δείκτης
BIST-100 κινείται σε ιστορικό υψηλό όλων των εποχών με ετήσια απόδοση άνω του
50%.
Αφορμή της νομισματικής κρίσης υπήρξε η «ανορθόδοξη» απόφαση του Ερντογάν
να μειώσει τα επιτόκια δανεισμού στο 15% όταν ο πληθωρισμός «τρέχει» με 21%,
ενώ η συμβατική πολιτική «επιβάλει» το αντίστροφο: υψηλός πληθωρισμός-υψηλά
επιτόκια.
Τουρκική αντιπολίτευση και αναλυτές, ερμηνεύοντας τις πρωτοβουλίες Ερντογάν,
έσπευσαν να τον επικρίνουν δριμύτατα, προβλέποντας κατάρρευση της οικονομίας,
διενέργεια πρόωρων εκλογών, άμεση προσφυγή στο ΔΝΤ, μεγάλη λαϊκή αντίδραση
που τελικά δεν ήταν η αναμενόμενη.
Ο Τούρκος Πρόεδρος αντί να συμμορφωθεί με τις «υποδείξεις» των επικριτών,
δήλωσε με έμφαση ότι θα συνεχίσει την πολιτική των χαμηλών επιτοκίων
καταδικάζοντας «..όσους παίζουν παιχνίδια με το νόμισμα και τα επιτόκια και
οδηγούν το λαό στην ανεργία- πείνα-φτώχεια..». Στις 2 Δεκεμβρίου τοποθέτησε νέο
υπουργό οικονομικών τον Nureddin Debati, ο οποίος με την ανάληψη των
καθηκόντων του δήλωσε ότι «..κορυφαία προτεραιότητα είναι οι επενδύσεις, η

παραγωγή, η απασχόληση και όχι τα υψηλά επιτόκια..» επικαλούμενος και τη βοήθεια
του Θεού.
H κλασσική νομισματική πολιτική σε περιόδους ανοδικού πληθωρισμού είναι η
αύξηση των επιτοκίων. Όμως μια σχολή οικονομικής ανάλυσης, γνωστή ως η θεωρία
“Neo-Fisherism”, που εμφανίστηκε στην Αμερική, μετά την κρίση της Lehman
Brothers (2008-2010), προτείνει περίπου το αντίστροφο: μείωση επιτοκίων με στόχο
τον έλεγχο και μείωση του πληθωρισμού σε εύλογο χρονικό διάστημα,
υποστηρίζοντας ότι η πολιτική υψηλών επιτοκίων για τον έλεγχο του πληθωρισμού
είναι λάθος. Μήπως η Τουρκία εφαρμόζει αυτή τη θεωρία και ο Ερντογάν μένει να
δικαιωθεί μελλοντικά;
Βέβαια οι ιδιωτικές επιχειρήσεις στην Τουρκία είναι υπερχρεωμένες με υψηλό
εξωτερικό δανεισμό και πολύ πιθανό τον κίνδυνο να χρεοκοπήσουν, οπότε ή θα
ενισχυθούν από το κράτος για να συνεχίσουν την παραγωγή τους ή θα εξαγοραστούν
σε εξευτελιστική τιμή. Δεν αποκλείεται πίσω από μια τέτοια κίνηση να βρίσκονται
άνθρωποι του προέδρου που θα συγκεντρώσουν μεγάλο πλούτο έχοντας τον πλήρη
έλεγχο της τουρκικής οικονομίας.
Τα θετικά από τη μεγάλη υποτίμηση της τουρκικής λίρας θα είναι η μεγάλη ανάπτυξη
και η περαιτέρω μεγέθυνση της τουρκικής οικονομίας. Το κόστος εργασίας είναι ήδη
πολύ φθηνό στο ξένο κεφάλαιο και στη βιομηχανία (χαμηλότερος είναι σήμερα ο
μισθός στην Τουρκία από ότι στην Κίνα). Αναμένεται μεγάλη εισροή άμεσων ξένων
επενδύσεων, μείωση της ανεργίας, θεαματική αύξηση του τουρισμού με πολύ
ανταγωνιστικές τιμές, και ότι αυτό σημαίνει για την Ελλάδα, ισχυρή αύξηση
εξαγωγών-εμπορίου.
Τα ανωτέρω σίγουρα δεν συνθέτουν κατάρρευση της τουρκικής οικονομίας. Συνεπώς
δεν προβλέπεται προσφυγή στο ΔΝΤ, ούτε μεταφορά της εσωτερικής οικονομικής-
πολιτικής κρίσης σε θερμό ή υπέρθερμο επεισόδιο σε βάρος της Ελλάδας. Γι’αυτό
δεν πρέπει να καλλιεργούνται σχετικά φοβικά σύνδρομα ή κινδυνολογία, όπως
επίκληση του σήμερα σε ομοιότητες του 1974 και του 1996: με Ετσεβίτ (εισβολή
στην Κύπρο) και Τσιλέρ (Ίμια), όπου υπήρξαν αφενός ισχυρές παρεμβάσεις και
εμπλοκή εξωτερικού παράγοντα και αφετέρου πολιτικές κρίσεις και αστάθεια στην
Ελλάδα.
Η προκλητική ρητορική εκ μέρους αξιωματούχων της Τουρκίας σίγουρα θα
συνεχιστεί, καθώς παρεμβάσεις στο μεταναστευτικό και σε «ερευνητικές
δραστηριότητες» υδρογονανθράκων με τα 4 πλέον σκάφη που διαθέτει, κυρίως όμως
στην κυπριακή ΑΟΖ, ή ακόμα σε περιοχές όπου δεν έχουν οριοθετηθεί από την
Ελλάδα τα κυριαρχικά της δικαιώματα με βάση το διεθνές δίκαιο και το δίκαιο της

θάλασσας. Σε καμιά περίπτωση όμως δεν θεωρούμε πιθανή μια τουρκική ενέργεια
που θα έχει στόχο την εθνική μας κυριαρχία και θα την καταστήσει «επιτιθέμενο
κράτος» με την έννοια του όρου κατά τον ΟΗΕ.
Οι συνθήκες σε Τουρκία και Ελλάδα δεν είναι ίδιες και ο Ερντογάν είναι πολύ
έμπειρος, συνετός και αρκετά έξυπνος για να μην επιχειρήσει κάτι που δεν θα έχει
εξασφαλισμένη την επιτυχία εκ των προτέρων και μάλιστα εν μέσω πανδημίας και
αρνητικού διεθνούς για αυτόν κλίματος και Ελληνικής αποτρεπτικής ισχύος.
Στην Ελλάδα σήμερα υπάρχει πολιτική σταθερότητα και ισχυρή κυβέρνηση. Στα
εθνικά θέματα ο ελληνικός λαός και σύσσωμη σχεδόν η αντιπολίτευση στηρίζουν τις

εθνικές, διπλωματικές και αμυντικές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης με κοινή γραμμή
στο ενδεχόμενο θερμού επεισοδίου που θα αφορά την εθνική μας κυριαρχία.
Επίσης το διεθνές περιβάλλον και οι διμερείς συμμαχίες της Ελλάδας με ισχυρά
κράτη (ΗΠΑ-ΓΑΛΛΙΑ) δίνουν για πρώτη φορά πλεονέκτημα στη χώρα,

ενώ η
αμυντική θωράκιση, τα νέα οπλικά συστήματα και η διαρκής υψηλή ετοιμότητα και
εγρήγορση των ΕΔ δεν έχουν προηγούμενο. Είναι ίσως η μοναδική φορά που η
Ελλάδα μπορεί να πει με βεβαιότητα αποτροπής το «μολών λαβέ».
Αθανάσιος Πάσχου
Υποπτέραρχος (Οικ) ε.α.
Μsc Διεθνές Οικονομικό Δίκαιο

Σημ. Το άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις του συγγραφέα και η ανάρτηση του στον ιστό-τόπο του Συνδέσμου δεν συνεπάγεται ούτε υποδηλώνει την συμφωνία ή μή του Διοικητικού Συμβουλίου του Συνδέσμου.