Εις τούτον

Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος

Όταν υπηρετούσα στο Στρατό, ζούσα τη συστηματική και συνεχή μυθοποίηση των προσώπων, που συνιστούν την ιεραρχία του. Η ιεραρχία εθεωρείτο συνώνυμο του ιερού και απαραβίαστου, κάτι το όσιο και σχεδόν υπερκόσμιο, πρόσωπα απρόσιτα και απόμακρα, κατέχοντα περίπου εξ αποκαλύψεως πάσαν γνώσιν και πάσαν αλήθειαν. Οι εξουσίες που διέθεταν ήταν φοβερές και τρομερές, οι κοινοί νόμοι της πολιτείας έμοιαζαν, μπροστά στις αποφάσεις του εκάστοτε επικεφαλής, παιχνιδάκια αστεία και αδύνατα, πραγματικά αθύρματα.
Η εξουσία της ιεραρχίας υπήρξε απόλυτη και αναμφισβήτητη εν Ελλάδι. Μου έκανε εντύπωση το γεγονός ότι κάθε σκεύος της, δεν θεωρούσε τον εαυτό του όχι απλώς σκεύος εκλογής, αλλά σχεδόν ελέω θεού επικυρίαρχον, ο οποίος κόβει στα δυο την ιστορία του κλάδου, όπου προΐσταται. Πριν από εμάς το κενό – μετά από μας το χάος …
Η εμφάνιση και τα συνοδά εξωτερικά γνωρίσματα κάθε σκεύους της ιεραρχίας, ήσαν ανάλογα της θεοκρατικής αυτής αντιλήψεως : μεγαλοπρεπής, με μαύρα αυτοκίνητα, επισείοντες, συνοδούς, υπασπιστές, γραμματείς, αγήματα, τμήματα αποδόσεως τιμών κ.λπ. κ.λπ.
Στο βάθος του ( μεγάλου κυβισμού ) οχήματος, κορδωμένος, ελαφρώς προγάστωρ, αγριωπός, και ( κυρίως ) βέβαιος, Εκείνος, με όμμα λάμπον, βλέμμα οξύ, ευχαριστημένος πολύ κατά βάθος. Υπεροψίαν και μέθην
( και μία αίσθηση αιωνιότητος ) πηγαινοφέρνουν τα αναρίθμητα υπηρεσιακά οχήματα.
Έχεις μια γεύση τρικυμίας στα χείλη, έγραφε ( τότε ) ο ποιητής. Ουδείς άρχων φαίνεται να σκέφτεται ποτέ τις τρικυμίες που
( φυσιολογικότατα ! ) έπονται. Επιδίδεται με ζέση σε πράξεις ανακαινισμών, αναδιοργανώσεως, προγραμματισμού κ.ο.κ., ως όλα να αρχίζουν και να τελειώνουν σε αυτόν. Οι συνετοί και οι εχέφρονες θυμούνται τους προ αυτών, και σκέφτονται και τους μετά, που αναμφηρίστως θα ακολουθήσουν, και θα τους εκβάλλουν. Οι ανώριμοι κοιμούνται τον νήδυμον … Οι πρώτοι μνημονεύουν το έργο των προκατόχων τους, πού και πού τους θυμούνται – για τους δεύτερους προκάτοχοι δεν υπάρχουν, ειμή προς ψόγον, ή μετακύλισιν ευθυνών.
Εξαιρετικώς ενδιαφέρουσα είναι η συμπεριφορά των επιμέρους αρχόντων, στις διάφορες κλίμακες όχι απλώς της δημόσιας, αλλά και της ιδιωτικής ιεραρχίας : σκαιότης προς τα κάτω, δουλικότης προς τα άνω. Ο Ιανός, κάθε μέρα μπροστά μας.
Το άλλο στοιχείο είναι οι πέριξ, οι διοικούμενοι, οι κατώτεροι, οι υπάλληλοι. Μονίμως γλειψίματα, γην και ύδωρ συνεχώς στον ισχυρό της ημέρας, αγωνία περί της υγείας της συζύγου και των τέκνων αυτού.
Ώσπου ξαφνικά πέφτει κεραυνός, συνήθως υπό την μορφήν κάποιας εγκυκλίου, ψυχρής αλλά και όλως αναγώγως συντεταγμένης. Θυμάμαι τις εγκυκλίους αποστρατείας των αρχηγών του στρατού, των στρατηγών, των στελεχών γενικά. Η ψυχρή γραφειοκρατική διατύπωση που καταλύει, ξαφνικά, τον μέχρι τούδε επικυρίαρχον, ή φύλαρχον, και ανακηρύσσει τον νέον. Και πάντα μια επαίσχυντη παράγραφος για τον τέως :
« Εις τούτον να χορηγηθεί Φ.Π. δια τον τόπον της μονίμου κατοικίας του. ».
Εις τούτον… Ανώνυμα, ανάγωγα, σχεδόν περιφρονητικά. Η λήθη, έκτοτε. Ουδεμία μνεία – σαν να μην υπήρξε, ή να μην διήλθε ποτέ. Οι πέριξ σπεύδουν ήδη και τον αγνοούν επιδεικτικά, κλείνουν ευλαβώς το γόνυ προ της νέας αρχής, σπεύδουν να ρωτήσουν για την υγεία της συμβίας, της κόρης κ.λπ.
Τα σκέφτομαι όλα αυτά κάθε φορά που βλέπω στην τηλεόραση απονομή βραβείων Όσκαρ από την Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου. Πολλοί γελούν, θεωρούν την εκδήλωση κατασκευασμένη και ένα τυπικό αμερικάνικο σόου. Εγώ, όμως, όταν βλέπω να κουβαλάν, σε αναπηρικά πολλές φορές καροτσάκια, υπέργηρους εργάτες του κινηματογράφου
( σκηνοθέτες, παραγωγούς, τεχνικούς, φωτογράφους, σκηνογράφους, ηθοποπιούς – και όχι μόνον τους πρώτους, αλλά και τους έσχατους ), καταλαμβάνομαι από πραγματικό δέος. Αντιλαμβάνομαι ότι ( υπό την παράστασιν, και πέραν αυτής ) παρακολουθώ ένα μέγιστο μάθημα μνήμης, και, ακόμη, ένα μάθημα ήθους των συναλλαγών : ό,τι ακριβώς τόσο δραματικά και τόσο πάγια απουσιάζει από τον εθνικό μας βίο …

Ιούνιος 1987.
Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος
Περιοδικό “το Τέταρτο”