Τι προσέχουμε στα μάτια μας όταν μεγαλώνουμε…

 

Ο οφθαλμός είναι το αισθητήριο όργανο της όρασης, της περισσότερο αναπτυγμένης αίσθησης του ανθρώπου. Στον οφθαλμό η φωτεινή ενέργεια μετατρέπεται σε νευρικά ερεθίσματα, τα οποία μεταφράζονται σε εικόνες στις ειδικές περιοχές του εγκεφαλικού φλοιού. Ακόμα και αν δεν έχουμε κανένα πρόβλημα, μετά την ηλικία των 45 ετών, θα πρέπει να ελέγχουμε την κατάσταση των οφθαλμών μας κάθε χρόνο.

 

Στη συνέχεια θα περιγράψουμε τις πιο συνηθισμένες παθήσεις των οφθαλμών που εμφανίζονται όταν μεγαλώνουμε.

 

Α. Καταρράκτης

 

Κάθε θόλωση του φυσικού φακού του οφθαλμού λέγεται καταρράκτης.

Ο φυσικός φακός του ματιού βρίσκεται πίσω από την ίριδα και φυσιολογικά είναι διαυγής.

Ο ρόλος του είναι να εστιάζει τις ακτίνες πάνω στον αμφιβληστροειδή, όπως ο φακός μίας φωτογραφικής μηχανής, εστιάζει πάνω στο φιλμ

Με την πάροδο όμως της ηλικίας ο φακός αυτός θολώνει, με αποτέλεσμα να εμποδίζεται η δίοδος του φωτός και να μειώνεται η ποιότητα της όρασης.

Τα κυριότερα πρώιμα συμπτώματα του καταρράκτη είναι η μειωμένη όραση (κοντινή ή μακρινή), θάμπωμα, λάμψεις και αντανακλάσεις γύρω από τα αντικείμενα, εξασθενημένη αντίληψη χρωμάτων.

Όταν τα συμπτώματα αυτά, φτάσουν στο σημείο να εμποδίζουν τις καθημερινές δραστηριότητες του ασθενούς όπως π.χ διάβασμα, ράψιμο, οδήγηση πρέπει να αποταθεί στον Οφθαλμίατρο, οποίος θα αποφασίσει πότε πρέπει  να γίνει η χειρουργική επέμβαση.

Παλαιότερα υπήρχε ο όρος «ωρίμανση του καταρράκτη» με την εισαγωγή της χρήσης των υπερήχων (φακοθρυψία) αυτό δεν ισχύει πλέον.

Επιπλέον η αντίληψη αυτή είναι επιβλαβής, επειδή η αφαίρεση ενός ωρίμου ή υπερώριμου καταρράκτη, μπορεί να περικλείει κινδύνους για το ενδεχόμενο εμφάνισης επιπλοκών.

Η χειρουργική επέμβαση δεν είναι τίποτε άλλο, παρά η απομάκρυνση του θολού φυσικού φακού του ματιού και η αντικατάστασή του από ένα μόνιμα τοποθετούμενο ενδοφθάλμιο φακό (ΙΟL).

Εδώ θα πρέπει να τονιστεί ότι πουθενά στον κόσμο δεν γίνεται εγχείρηση καταρράκτη με ακτίνες  Λέιζερ.

Τέσσερεις εταιρείες του χώρου κινούνται δραστήρια και πιθανόν να κατασκευασθεί κατάλληλο μηχάνημα με χρήση αχτίνων Λέιζερ το οποίο πιθανόν να παρουσιασθεί το 2012.

 

Β. Γλαύκωμα

 

Είναι μία ομάδα παθήσεων, που προκαλεί εκφυλιστική και προοδευτική καταστροφή στο οπτικό νεύρο, που συνοδεύεται από μεταβολές στο οπτικό πεδίο και αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση.

Το οπτικό νεύρο είναι αυτό που μεταφέρει  τις εικόνες στον εγκέφαλο. Η πάθηση χαρακτηρίζεται σαν «ύπουλος κλέφτης» της όρασης γιατί λόγω της σιωπηλής προόδου της πάθησης, τουλάχιστον στα πρώτα στάδια, προκαλεί μόνιμες βλάβες στο οπτικό νεύρο. Έως και 50% των ασθενών δεν γνωρίζουν ότι έχουν γλαύκωμα (στις ανεπτυγμένες χώρες).

Παράγοντας κινδύνου είναι η αυξημένη πίεση στον οφθαλμό, η ηλικία, ο σακχαρώδης διαβήτης, η κληρονομικότητα κ.α.

Η διαπίστωση γίνεται από εξετάσεις όπως η βυθοσκόπηση, η τονομέτρηση, τα οπτικά πεδία, η παχυμετρία και η οπτική τομογραφία συνοχής (ΟCT).

Η θεραπεία γίνεται με κολλύρια, Λέιζερ και με χειρουργική επέμβαση.

 

Γ. Παθήσεις του αμφιβληστροειδούς

 

Ο αμφιβληστροειδής είναι ένας φωτοευαίσθητος χιτώνας που πληρεί το  εσωτερικό του ματιού, υποδέχεται το φως και στέλνει την εικόνα στον εγκέφαλο. Ουσιαστικά αποτελεί το «φιλμ»  κάμερας. Κοντά στο κέντρο του αμφιβληστροειδούς, υπάρχει μια μικρή περιοχή, που ονομάζεται ωχρά κηλίδα, λόγω του ανοιχτού κίτρινου χρώματος που έχει και η οποία είναι υπεύθυνη για την κεντρική όραση.

 

– Ηλικιακή εκφύλιση ωχράς  κηλίδας

Πολλοί ηλικιωμένοι εμφανίζουν εκφύλιση  της ωχράς, ως μέρος της «φυσιολογικής» γήρανσης του οργανισμού.

Υπάρχουν πολλοί  «επιβαρυντικοί» παράγοντες κινδύνου όπως  η κληρονομικότητα, η έκθεση στον ήλιο, το κάπνισμα κ.α

Υπάρχουν δύο μορφές εκφύλισης της ωχράς: η ξηρά μορφή, 90% των περιπτώσεων, που την χαρακτηρίζει η προοδευτική μείωση της όρασης και η υγρή 10% των περιπτώσεων, που εμφανίζει ανάπτυξη παθολογικών αγγείων (νεοαγγεία) κάτω από τον αμφιβληστροειδή χιτώνα. Τα αγγεία αυτά διαρρέουν υγρό ή και αίμα, θολώνοντας την κεντρική όραση.

 Τα συμπτώματα είναι: κάποιες λέξεις σε μια σελίδα είναι θολές, μια σκοτεινή ή άδεια περιοχή στην κεντρική όραση, ευθείες γραμμές εμφανίζονται παραμορφωμένες.

Η θεραπεία γίνεται με συμπληρώματα διατροφής και ψευδάργυρο που μπορούν να επιβραδύνουν την εξέλιξη της πάθησης σε ορισμένους ασθενείς.

Ενδοφθάλμια έκχυση με ΑΝΤΙ-VEGF για την υγρού τύπου, προκειμένου να περιορίσουν την δραστηριότητα των παθολογικών νεοαγγείων και να διατηρηθεί όσο είναι δυνατόν μέρος της όρασης.

Φωτοδυναμική θεραπεία με Λέιζερ με σκοπό «καυτηριασμό» των παθολογικών αγγείων.

 

– Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια

Εάν έχετε σακχαρώδη διαβήτη το σώμα σας δεν μπορεί να χρησιμοποιεί και να αποθηκεύει γλυκόζη (σάκχαρο) με τον κατάλληλο τρόπο.

Υψηλά επίπεδα γλυκόζης προκαλούν βλάβες στα αγγεία του αμφιβληστροειδούς. Οι βλάβες αυτές στοιχειοθετούν την διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, η οποία είναι ένα όψιμο σημείο του σακχαρώδη διαβήτη.

Προδιαθεσικοί παράγοντες είναι ηλικία, η υψηλή πίεση του σώματος η υψηλή χολιστερόλη, η κληρονομικότητα, το κάπνισμα κ.α.

Τα προβλήματα στους οφθαλμούς οφείλονται στη διαρροή αίματος ή υγρού από τα μικρά αγγεία του αμφιβληστροειδούς.

Οι διαρροές αυτές προκαλούν το οίδημα (πάχυνση) του αμφιβληστροειδούς και τον σχηματισμό εναποθέσεων που ονομάζονται εξιδρώματα.

Υπάρχουν δύο κυρίες μορφές η «μη παραγωγική» και η  «παραγωγική».

Η μη παραγωγική μορφή χαρακτηρίζεται από μικροανευρίσματα, αιμορραγίες και εξιδρώματα, ενώ η παραγωγική χαρακτηρίζεται από γλοίωση  και νεοαγγείωση.

Επιπλοκές είναι η υαλοειδής αιμορραγία με ξαφνική απώλεια της όρασης, και η ελκτική αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς. Ο έλεγχος σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη γίνεται με βυθοσκόπηση, οπτική τομογραφία συνοχής (OCT) και αγγειογραφία με φλουρεσκεϊνη.

Θεραπευτικές επιλογές,  φωτοπηξία με Λέιζερ που ουσιαστικά «θυσιάζουμε» κάποιες περιοχές του αμφιβληστροειδούς με σκοπό να διατηρηθεί η κεντρική όραση, ενδουαλοειδικές ενέσεις (κορτιζόνης, αντι VEGF).

Το πιο σημαντικό είναι η σωστή ρύθμιση του σακχάρου, της αρτηριακής πίεσης και της χοληστερίνης.