Το Οικονομικό είναι το πρώτο (οργανωμένο) Σώμα του Στρατού Ξηράς. Συγκεκριμένα, στα 1828 ο Ιωάννης Καποδίστριας ίδρυσε το Γενικό Φροντιστήριο με σκοπό «να επαγρυπνεί και να βεβαιώνει εκ συγκρίσεως την οικονομίαν και τους λογαριασμούς όλων των υπηρεσιών, όσαι ανάγονται εις τα του πολέμου”, όπως χαρακτηριστικά αναγράφεται στην εισηγητική του Έκθεση. Στα 1835 συστήνεται το Στρατιωτικό Λογιστήριο, με έργο του την επεξεργασία όλων των λογαριασμών του στρατεύματος, τη σύνταξη απολογισμών, τη σύνοψη λογαριασμών για οικονομικές και λογιστικές αναφορές της Γραμματείας και την καταχώρηση των χρηματικών εργασιών των σωμάτων.
Στα 1852 εκδόθηκε σχετικός Κανονισμός, με τον οποίο καθορίζεται λεπτομερώς ο τρόπος διεξαγωγής των οικονομικών επιθεωρήσεων. Τις επιθεωρήσεις διενεργούσαν από τον Οκτώβριο του 1852 οι δύο Οικονομικοί Επιθεωρητές, με έδρα την Αθήνα και το Ναύπλιο. Από το 1846, το Τμήμα Οικονομίας και Τμήμα Λογιστηρίου ήταν δύο από τμήματα του Υπουργείου Στρατιωτικών. Στα 1863 οι Οικονομικοί Επιθεωρητές αυξάνονται σε τρεις, για να γίνουν τέσσερις το 1876. Την εποχή αυτή, στην Οικονομική Υπηρεσία υπάγονται και τα 4 στρατιωτικά αρτοποιεία, με συνολική δύναμη 79 ανδρών. Στα 1880, η Οικονομική Υπηρεσία περιλαμβάνεται στις Γενικές Υπηρεσίες και στη δύναμή της υπάγονταν οι 4 Οικονομικοί Επιθεωρητές, η Κεντρική Αποθήκη Ιματισμού, τα 4 στρατιωτικά αρτοποιεία, οι 2 Μοίρες Υλικού-Τροφών και το Μετοχικό Ταμείο Στρατού.
Με το Νόμο ΑΛΖ του 1882, επί πρωθυπουργίας Σπυρίδωνα Τρικούπη εισάχθηκε ο νέος οργανισμός του Στρατού, ο οποίος αποτελεί έναν από τους σπουδαιότερους σταθμούς στην ιστορία της Στρατιωτικής Οικονομίας, γιατί με αυτό διαμορφώθηκε εκ θεμελίων το Σώμα της Οικονομίας. Ο νόμος περιέγραφε τους λόγους δημιουργίας του Σώματος ως εξής: “Διά την εκτέλεσιν της οικονομικής εν τω στρατώ υπηρεσίας ιδρύεται Οικονομικόν Σώμα τηρούν ιδίαν σειράν αρχαιότητος”. Το 1904, με την ψήφιση του νέου οργανισμού του Στρατού, η Οικονομική Υπηρεσία είναι μία από τις 8 Υπηρεσίες του Στρατού, ενώ το Οικονομικό Τμήμα ένα από τα 12 τμήματα του Υπουργείου Στρατιωτικού. Στα 1912 υπήρχε κι ένας Λόχος Γραφέων και Εργατών Οικονομικής Υπηρεσίας, ο οποίος αργότερα καταργήθηκε.
Τον Ιανουάριο του 1914 καταργείται το Οικονομικό Σώμα και δημιουργείται το Σώμα της Επιμελητείας, στο οποίο μετατάχθηκαν οι Αξκοί του Οικονομικού και διαφόρων Όπλων, ενώ μερικοί Αξκοί του Οικονομικού, καθώς και των Όπλων και του Μεταγωγικού στελέχωσαν το νεοσύστατο Στρατολογικό Σώμα. Επίσης, τον ίδιο χρόνο ιδρύεται το Σώμα Ελέγχου Οικονομικής Υπηρεσίας, πρόδρομος του Ελεγκτικού Σώματος. Μεταξύ 1917-1921 ιδρύθηκαν η Υπηρεσία Ελέγχου Δαπανών και Υλικού Στρατού και η Δνση Οικονομικών Υπηρεσιών, ενώ στα 1937 έχουμε το Σώμα Οικονομικού Ελέγχου (όγδοο σε σειρά αρχαιότητας) και το Σώμα Οικονομικής Υπηρεσίας (δέκατο σε σειρά αρχαιότητας), παράλληλα με το Σώμα Επιμελητείας (έβδομο κατά σειρά αρχαιότητας), που καταργήθηκε το 1946.
Την ίδια χρονιά, ιδρύεται ο Ζ’ Κλάδος του ΓΕΣ (Οικονομικών Υπηρεσιών) και το 1949, με τον ΑΝ 888/1949 επανασυγκροτείται το Σώμα Οικονομικών Υπηρεσιών (ΣΟΥ), τέταρτο κατά σειρά αρχαιότητας από τα Σώματα, όπως επίσης και το Σώμα Οικονομικού Ελέγχου (ΣΟΕ), όγδοο κατά σειρά αρχαιότητας. Το 1970 με το ΝΔ 562/1970 το ΣΟΥ μετονομάζεται σε Οικονομικό Σώμα και το ΣΟΕ σε Ελεγκτικό Σώμα και καθορίζεται η αρχαιότητά τους: το μεν Οικονομικό πέμπτο σε σειρά αρχαιότητας, το δε Ελεγκτικό έβδομο. Με το νόμο αυτό αρχίζει η παραγωγή των Αξιωματικών του Οικονομικού από τη Στρατιωτική Σχολή Αξιωματικών Σωμάτων. Με το Νόμο 2439/96 και την τροποποίησή του με το Νόμο 2892/2001, το Οικονομικό και Ελεγκτικό γίνονται έκτο και όγδοο, αντίστοιχα, σε σειρά αρχαιότητας Σώματα.
Αρχικά το Οικονομικό Σώμα στελέχωναν Αξιωματικοί επιτελείς ή Όπλων. Μεταξύ 1883 – 1914 το Σώμα στελέχωναν και απόφοιτοι της Σχολής Μονίμων Υπαξιωματικών, που ονομάζονταν Ανθυπολοχαγοί Οικονομικού μετά από τριετή φοίτηση. Από το 1910 μέχρι το 1914 η Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων και Στρατιωτική Σχολή Υπαξιωματικών ενοποιήθηκαν στη Σχολή Ευελπίδων και Υπαξιωματικών· οι μαθητές Υλικού Πολέμου και Οικονομικού ανήκαν στο Τμήμα Εφαρμογής Πεζικού, ενώ παράλληλα παρακολουθούσαν και ιδιαίτερα μαθήματα του κλάδου τους. Με την κατάργηση της ΣΜΥ το 1914, το Σώμα στελέχωναν Αξιωματικοί που προέρχονταν από την παλιά Επιμελητεία και άλλες Υπηρεσίες με διαχειριστικές αρμοδιότητες.
Το 1929 τόσο η Επιμελητεία, όσο και το Σώμα Οικονομικού Ελέγχου στελεχώθηκαν από Αξιωματικούς που είχαν μεταταχθεί από τα Όπλα, ενώ από το 1930 – 1972 (με εξαίρεση το διάστημα 1941-1945) κατατάσσονταν ως Ανθυπολοχαγοί στο Οικονομικό Σώμα πτυχιούχοι ή τελειόφοιτοι Ανωτάτων Οικονομικών και Νομικών Σχολών, ηλικίας 25-30 ετών που πέτυχαν στους ειδικούς διαγωνισμούς που προκηρύσσονταν κατά καιρούς για το σκοπό αυτό. Μεταξύ 1937-1940, η Σχολή Αξιωματικών Σωμάτων Υπηρεσιών (ΣΑΣΥ) περιελάμβανε τμήμα Διαχειριστών, με διετή φοίτηση, στο οποίο φοιτούσαν και Αξκοί που στελέχωναν την Επιμελητεία.
Από το ακαδημαϊκό έτος 1971-1972, οι μαθητές του νέων τμημάτων (Οικονομικού, Δικαστικού και Στρατολογικού) της Στρατιωτικής Σχολής Αξιωματικών Σωμάτων παρακολουθούσαν μαθήματα στα αντίστοιχα τμήματα του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ). Οι μαθητές του Οικονομικού είναι πτυχιούχοι του τμήματος Οικονομικών Επιστημών της Σχολής Νομικών και Οικονομικών Επιστημών (ΝΟΕ) του ΑΠΘ. Το Οικονομικό τμήμα της ΣΣΑΣ λειτούργησε μέχρι το 1988, για να επαναλειτουργήσει τον Οκτώβριο του 1990, ως ειδικό τμήμα πτυχιούχων σπουδαστών για το Οικονομικό (και το Στρατολογικό), με σκοπό την κάλυψη των κενών που δημιουργήθηκαν από τη διακοπή της λειτουργίας του, με 10μηνη ειδική εκπαίδευση στις αρμόδιες υπηρεσίες Οικονομικού της Φρουράς Θεσσαλονίκης και την ονομασία τους σε Ανθυπολοχαγούς.
Η λειτουργία του νέου τμήματος συνεχίστηκε μέχρι το ακαδημαϊκό έτος 1996-1997, οπότε και αποφοίτησαν οι πρώτοι τεταρτοετείς μαθητές του τμήματος. Από το ακαδημαϊκό έτος 1997-1998 άρχισε να γίνεται κανονική εισαγωγή μαθητών για το Οικονομικό και το Στρατολογικό, με βάση τις πανελλήνιες εξετάσεις, για 4ετή φοίτηση στη ΣΣΑΣ.Το Ελεγκτικό Σώμα στελεχώνουν Αξιωματικοί Όπλων, απόφοιτοι της ΣΣΕ, οι οποίοι μετατάσσονται στο Σώμα μετά από ειδική εκπαίδευση. Και τα δύο Σώματα δεν διαθέτουν δικούς τους Υπαξιωματικούς ή Ανθυπασπιστές (σ’ αυτά διορίζονται Υπξκοί Όπλων), ούτε Μονάδες.
Αναφορικά με την πρακτική εφαρμογή των θεμάτων του Οικονομικού, μεταξύ 1918-1922, υπήρχε η Στρατιωτική Σχολή Διαχειρίσεως και Λογιστικών, στην οποία φοιτούσαν Λοχαγοί της Επιμελητείας για την πληρέστερη κατάρτιση στο αντικείμενο της οικονομικής διαχείρισης, όπως επίσης και Ανθυπασπιστές και Υπαξιωματικοί (μόνιμοι ή έφεδροι), οι οποίοι με την αποφοίτησή τους ονομάζονταν Ανθυπολοχαγοί της Επιμελητείας. Μεταξύ 1926-1940 λειτουργούσε Σχολή Εφαρμογής Επιμελητείας, στο οποίο φοιτούσαν Αξιωματικοί και (από το 1932) Ανθυπασπιστές, ενώ μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο καθορίστηκε και η λειτουργιά της Σχολής Οικονομικού, στην οποία μέχρι σήμερα φοιτούν κατώτεροι Αξιωματικοί του Σώματος.
Η ραγδαία τεχνολογική εξέλιξη, η διαρκής ανανέωση του εξοπλισμού και ο συνεχής εκσυγχρονισμός, με σκοπό τη διαφύλαξη της ακεραιότητας της χώρας, αναγκάζουν τα σύγχρονα κράτη να επενδύουν ολοένα και περισσότερα χρήματα στις Ένοπλες Δυνάμεις. Το Οικονομικό Σώμα ουσιαστικά υφίσταται και λειτουργεί λόγω της ανάγκης για την ορθολογιστική διαχείριση και κατανομή των οικονομικών πόρων που διαθέτει ο Στρατός, με σκοπό αυτοί να αξιοποιούνται στον όσο το δυνατό μεγαλύτερο βαθμό, όπως επίσης και για να εισηγείται λύσεις στα διάφορα οικονομικά προβλήματα που ανακύπτουν.
Για να είναι σε θέση το προσωπικό του Οικονομικού Σώματος να ανταποκριθεί στα καθήκοντα που απορρέουν από την πολλαπλή και βαρυσήμαντη αποστολή του, εκτός από τη βασική επιστημονική του κατάρτιση, επιμορφώνεται σε στρατιωτικά σχολεία του εσωτερικού καθώς και του εξωτερικού. Επιπλέον αρκετά στελέχη του Σώματος αποκτούν μεταπτυχιακούς τίτλους Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων του εσωτερικού και εξωτερικού και ειδικότερα σε θέματα κοστολόγησης, επιχειρησιακής έρευνας, ηλεκτρονικών υπολογιστών κ.α.
Το Ελεγκτικό Σώμα, είναι υπεύθυνο για τον ανά τακτά διαστήματα δευτεροβάθμιο δημοσιονομικό έλεγχο των οικονομικών πράξεων,ενω το Οικονομικό Σώμα είναι υπεύθυνο για τις οικονομικές πράξεις του Στρατού Ξηράς
Όπως προκύπτει, τόσο από τον ιδρυτικό ΑΝ 888/49 του Οικονομικού Σώματος, όσο και από τις μεταγενέστερες οικονομικές και δημοσιονομικές διατάξεις, η αποστολή του Σώματος διακρίνεται σε δημοσιονομική, ελεγκτική και χρηματοοικονομική. Περαιτέρω, τα τελευταία χρόνια, παρακολουθώντας τις σύγχρονες εξελίξεις στον τομέα της οικονομίας, έχει αρχίσει να γίνεται μια σαφής στροφή προς την αποταμιευτική ή ακόμη και χρηματιστική επένδυση μικρού ποσοστού των κερδών του Στρατού, με σκοπό την επαύξησή τους, όπως επίσης και την on-line διαχείριση των χρημάτων του στρατεύματος, με σκοπό την απλούστευσή της. Πιο κάτω δίνεται μια συνοπτική ανάλυση του πολυσχιδούς έργου του Σώματος:
I. Δημοσιονομική Αποστολή
Συνίσταται στην εποπτεία και εισήγηση της πιστής τήρησης των αρχών του κρατικού προϋπολογισμού και των δημοσιονομικών κανόνων γενικότερα καθώς και στην ακριβή εφαρμογή του Δημοσίου και Στρατιωτικού Λογιστικού.
II. Ελεγκτική Αποστολή
Συνίσταται στην εφαρμογή του οικονομικού ελέγχου στις οικονομολογιστικές πράξεις των Υπηρεσιών και Οργάνων Οικονομικής Μέριμνας και Λογιστικού του Στρατού και περιλαμβάνει:
α. Την εκκαθάριση και αναγνώριση όλων των δαπανών (λογαριασμοί, υλικά, εφόδια και λοιπά περιουσιακά στοιχεία) του Στρατού, ώστε να εξασφαλίζεται η νομιμότητα και η πιστοποιημένη κανονικότητα των οικονομικών πράξεων (έσοδα, έξοδα, πληρωμές και δαπάνες), καθώς και η διάθεση και ανάλωση των υλικών και εφοδίων, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις και διαδικασίες.
β. Τον κανονικό και προληπτικό έλεγχο των αποδιδόμενων λογαριασμών, λογιστικών και απολογιστικών στοιχείων, όπως αυτά προκύπτουν από τη συνολική λειτουργία των οργάνων και Υπηρεσιών οικονομικής και λογιστικής μέριμνας των Ε.Δ., με σκοπό την πρόληψη ενδεχόμενων αντικανονικών, παράτυπων, ατάσθαλων ή και παράνομων πράξεων των αρμοδίων οργάνων κατά την άσκηση των οικονομικού περιεχομένου καθηκόντων τους, ώστε να διασφαλίζονται πλήρως τα συμφέροντα της Υπηρεσίας. Εκτός από τον πάγιο τακτικό έλεγχο, διενεργούνται και αιφνιδιαστικοί έλεγχοι.
III. Χρηματοοικονομική αποστολή
Η χρηματοοικονομική αποστολή έχει σαν σκοπό την εξασφάλιση του απαιτούμενου για τη λειτουργία των Ε.Δ. χρήματος, την παροχή οδηγιών για την εφαρμογή των οικονομικών διατάξεων, την ανάλυση των γενικότερων οικονομικών φαινομένων (κόστους-ωφελειών) των επιμέρους οικονομικών πράξεων με σκοπό την ορθολογική χρησιμοποίηση και διαχείριση του Δημοσίου χρήματος και την ανάλυση των κερδών των εκμεταλλεύσεων ιδίων πόρων.
Από τα παραπάνω, συμπεραίνεται ότι το Οικονομικό Σώμα έχει την ευθύνη της νομιμότητας και τελικής νομιμοποίησης των οικονομικών πράξεων των οργάνων των Ε.Δ., είναι υπεύθυνο για την τελική απόδοση λογαριασμού και έλεγχο λογαριασμών υλικού για το σύνολο του κρατικού προϋπολογισμού του Στρατού στο Ελεγκτικό Συνέδριο όπως επίσης και για την τελική πρόταση, σχετικά με την απαλλαγή ή τον καταλογισμό των υπόλογων οργάνων.
Το Οικονομικό Σώμα δεν διαθέτει Μονάδες, αν εξαιρέσουμε τα από το 1998 οργανωμένα Ελεγκτήρια Υλικού Στρατού (Ελλάδα), τα οποία έχουν αποστολή τον έλεγχο των λογαριασμό υλικών των Μονάδων και ανεφοδιαστικών οργάνων του ΣΞ. καθως και τα Κέντρα Εφοδιασμου αλλα και τις Οικονομικές Επιθεωρησεις Στρατου,Ναυτικού κια Αεροπορίας Το Οικονομικό στο Σ.Ξ. είναι οργανωμένο στη Δνση Οικονομικού (ΔΟΙ) και του ΓΕΣ και Σχηματισμών (για την Ελλάδα). Περαιτέρω, Οικονομικοί Αξιωματικοί τοποθετούνται στα Επιτελεία, τους Σχηματισμούς και διάφορες άλλες ειδικές θέσεις, με σκοπό να κατευθύνουν, να επιβλέπουν και να ελέγχουν την εφαρμογή του συστήματος οικονομικής μέριμνας στο Στρατό. Το Ελεγκτικό Σώμα, το οποίο επίσης δεν διαθέτει Μονάδες, είναι οργανωμένο στη Δνση Ελεγκτικού του ΓΕΣ.
Καταληκτικός βαθμός των Οικονομικών και Ελεγκτικών Αξκών είναι ο βαθμός του Υποστράτηγου και Ταξίαρχου, αντίστοιχα και για τα 3 σώματα, Να σημειώσουμε ότι το οπλόσημο του Οικονομικού αποτελείται από μέλισσα πλαισιωμένη από κλάδους δάφνης, με πορτοκαλί φόντο, ενώ το οπλόσημο του Ελεγκτικού αποτελείται από πυρσό, με επίσης πορτοκαλί φόντο. Οι ανώτατοι Αξκοί των δύο αυτών Σωμάτων διατηρούν το πορτοκαλί φόντο, παράλληλα με την κλάρα, σύμβολο των ανώτατων Αξκών.
Το έμβλημα του Οικονομικού Σώματος αποτελεί σύμπλεγμα ξίφους, πένας (φτερού), χιαστί και μέλισσας στο κέντρο, περιβαλλόμενα από κλάδους δάφνης. Το ξίφος συμβολίζει την υπηρέτηση στο Σώμα κυρίως Αξιωματικών, η πένα τη δημοσιονομική – επιστημονική αποστολή του Σώματος και η μέλισσα καθώς και οι κλάδοι δάφνης, το οπλόσημο του Οικονομικού Σώματος, που συμβολίζουν την ορθολογιστική διαχείριση. Ο πυρσός στο έμβλημα του Ελεγκτικού Σώματος συμβολίζει τη διαφάνεια και την «εμφάνιση» της γνώσης. Το ρητό του εμβλήματος είναι το «Δαπάνη όπλα ωφελεί», το οποίο προέρχεται από το Θουκυδίδη (Πελοποννησιακός Πόλεμος, Τόμος Α’, κεφ 83):
«Εισί γαρ και εκείνοις ουκ ελάσσους χρήματα φέροντες ξύμμαχοι, και έστιν ο πόλεμος ουχ όπλων το πλέον αλλά δαπάνης, δι’ ην τα όπλα ωφελεί, άλλως τε και ηπειρώταις προς θαλασσίους. Πορισώμεθα ουν πρώτον αυτήν» [Διότι και εκείνοι (οι Αθήναιοι) δεν έχουν λιγότερους συμμάχους, οι οποίοι έχουν χρήματα, και διεξάγεται ο πόλεμος όχι τόσο με τα όπλα, αλλά με τα χρήματα (τη δαπάνη), με τα οποία τα όπλα γίνονται χρήσιμα, ειδικά μιας και θα πολεμούν στεριανοί εναντίον θαλασσινών. Ας βρούμε λοιπόν πρώτα αυτά (τα χρήματα)].
Αυτά είναι τα σώφρονα λόγια του συνετού βασιλιά των Λακεδαιμονίων, Αρχίδαμου, όταν στις παραμονές της έναρξης του Πελοποννησιακού πολέμου στην εκκλησία των Λακεδαιμονίων προσπαθούσε να πείσει τους συμμάχους των Σπαρτιατών να μη βιαστούν να λάβουν απόφαση για την έναρξη του πολέμου εναντίον των Αθηναίων, αν πρώτα δεν εξασφαλίσουν τον πλούτο που θα τους επιτρέψει τη δημιουργία ενός ικανού στρατού, ο οποίος θα μπορέσει να φέρει σε πέρας με επιτυχία την αποστολή του.
